جهت راهنمائی والدین و خوانندگان محترم، فرایند بلوغ طبیعی در پسران در پائین شرح داده میشود، هر گونه تغییر در این فرایند ممکن است نشان بلوغ دیررس و یا عدم بلوغ باشد، اگر این مشکل به موقع تشخیص داده شود می توان با درمان مناسب به بیمار کمک کرد تا بلوغ طبیعی خود را بدست آورد.
• اولین نشان بلوغ بزرگ شدن بیضه ها است. آن معمولا ما بین 13-12 سالگی اتفاق افتاده و حداکثر باید تا 14 سالگی اتفاق بیفتد. حجم بیضه در قبل از بلوغ 2 میلی لیتر است، که در شروع بلوغ به 4 میلی لیتر می رسد.
• رشد آلت تناسلی و کیسه بیضه، یک سال بعد از شروع بزرگ شدن بیضه ها اتفاق می افتد.
• نشانه های تغییر در آلت تناسلی (بزرگ شدن) و کیسه بیضه (تغییر رنگ و ضخیم شدن) و رشد مو در ناحیه زهار 2-1 سال پس از شروع بزرگ شدن بیضه ها اتفاق می افتند.
• حدود 50 درصد پسر بچه ها هنگام بلوغ دچار بزرگ شدن سینه ها می شوند.
• علائم بعدی عبارتند از: رشد سریع قد، کلفت شدن صدا، جوش صورت و رویش موی صورت. رشد بدن از دستها و پاها شروع و به تنه ختم می شود. رویش موی صورت آخر از همه اتفاق می افتد.
مابین پسران و دختران در فرایند بلوغ یک عده تفاوتهائی وجود دارند این تفاوتها عبارتند از:
• بلوغ در دختران 2-1 سال زودتر از پسران شروع می شود.
• تکامل بلوغ در دختران در یک مدت زمان کوتاهتری از پسران اتفاق می افتد.
• دختران معمولا 4 سال پس از شروع تغییرات فیزیکی از نظر رشد قد و باروری کامل می شوند.
• پسران تا شش سال پس از شروع علائم فیزیکی بلوغ به رشد خود ادامه می دهند.
• بلوغ در دختران معمولا ما بین 14-9 سالگی کامل می شود. ولی آن در پسران مابین 17-10 سالگی است.
بلوغ دیررس و غیر طبیعی علل خیلی زیادی دارد. باید حداکثر تلاش را کرد تا علت بلوغ غیر طبیعی و یا عدم بلوغ را به موقع تشخیص داد.
علل بلوغ دیررس را می توان به شرح زیر خلاصه کرد:
علل مرکزی (یعنی بیماریهائی که در مغز سبب اختلال در بلوغ می شوند)
• محور یا آبشار هیپوتالاموس – هیپوفیز - بیضه ها سالم است
o تاخیر بلوغ سرشتی که سرانجام کودک به بلوغ طبیعی خواهد رسید
o بیماریهای مزمن مثل نارسائی کلیه
o سوء تغذیه
o ورزش حرفه ای
o محرومیتهای روحی و روانی
o مصرف کورتون
o کم کاری تیروئید
• محور یا آبشار هیپوتالاموس – هیپوفیز - بیضه ها بیمار است
o تومورهای مجاور محور فوق
o بیماریهای مادرزادی مثل کم کاری مادرزادی غده هیپوفیز
o جراحی مغز و آسیب به جمجمه مثل تصادف
o بیماریهای که در آن غده هیپوتالاموس هورمون GnRH ترشح نمی کند.
علل محیطی (یعنی بیماریهائیکه خود نسج بیضه را گرفتار می کنند)
• آسیب دو طرفه به بیضه ها مثل عدم نزول دو طرفه بیضه، فقدان دو طرفه بیضه، عفونت بیضه ها مثل عفونت اریونی بیضه
• اختلالات کروموزومی
• شیمی در مانی و پرتودرمانی
• مصرف بعضی از داروها
تشخیص: جهت تشخیص دقیق اختلال در بلوغ باید پزشک معالج بر حسب شرایط بیمار از مجموعه ای از موارد زیر استفاده نماید:
• بررسی از نظر بیماریهای مزمن مثل نارسائی کلیه
• بررسی از نظر وجود اختلالات کروموزومی
• تستهای تشخیصی برای پی بردن به عملکرد هیپوتالاموس و هیپوفیز
• تعیین سن استخوانی بیمار
• MRI یا CT اسکن از جمجمه
درمان
• درمان بلوغ دیررس سرشتی معمولا لازم نیست و اگر نیاز شد بر حسب تشخیص پزشک یک دوره درمان جایگزین با داروهای مناسب انجام می شود.
• اگر نقص در هیپوتالاموس و یا هیپوفیز باشد، باید بیمار به موقع و به مقدار لازم هورمونهای LH و FSH را دریافت نماید.
• اگر نقص در بیضه ها است باید بیمار به مقدار مورد نیاز هورمون تستوسترون دریافت کند.